شروع کاوش سد بستان خانی دیدگان، سدهای خاکی هنوز با الگوی مهندسی هخامنشی ساخته می شوند - وبلاگ ساعت دیواری

به گزارش وبلاگ ساعت دیواری، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، حمیدرضا کرمی باستان شناس پایگاه میراث جهانی پاسارگاد و سرپرست کاوش باستان شناسی سد بستان خانی دیدگان امروز شنبه 5 مهر 99 گفت: سد بستان خانی یکی از باارزش ترین آثار و ساختارهای دوران هخامنشی است که در منطقه دیدگان شهرستان خرمبید در 30 کیلومتری شمال شرق پاسارگاد جای گرفته است.

او اضافه نمود: این سد به همراه چندین سد دیگر، آبراه ها و شبکه های توزیع آب مجموعه ای از آثار تاریخی با کارکرد مدیریت منابع آب دوران هخامنشی، به عنوان یکی از زیرساخت های برجسته و تأثیرگذار در شکل گیری و توسعه پایتخت هخامنشی پاسارگاد بشمار می آید.

این باستان شناس با بیان اینکه سد بستان خانی از گونه سدهای خاکی با هسته خاکی و پوسته لاشه سنگی است که با پلان مستقیم در دهانه دره کوهستانی اجرا شده، اضافه نمود: بر پایه آنالیز ها و پژوهش های میدانی آب ذخیره شده در دریاچه سد از چشمه سارهای پیرامون و رودخانه پلوار فراهم می شده است.

کرمی اظهار کرد: در پایین ترین بخش سد و هم سطح کف دره، بقایای یک ساختار معماری فاخر با به کارگیری بلوک های سنگی تراش خورده چهارگوش وجود دارد که همانند بناهای پاسارگاد با روش خشکه چین و استفاده از بست های فلزی ایجاد شده است.

او با اشاره به اینکه متأسفانه بخش هایی از کالبد سد و ساختار معماری آن در سال های گذشته به دست سودجویان و حفاران غیرمجاز تخریب شده و آسیب های جدی دیده است، توضیح داد: با توجه به شرایط موجود سد و احتیاج به آگاهی از چگونگی ساختار سد، سامان دهی، بازسازی و شناساندن این اثر، برنامه ای چندمرحله ای در پایگاه میراث دنیای پاسارگاد تهیه و تدوین شده که گام نخست آن کاوش باستان شناسی دیواره سد و بقایای سازه معماری آن است.

سرپرست هیئت باستان شناسی گفت: این کاوش با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری شروع و در این پژوهش میدانی بقایای ساختار معماری سد مورد کاوش قرار می گیرد و کوشش خواهد شد پلان و نقشه معماری سازه سد تهیه و ترسیم گردد.

او اظهار کرد: این کاوش دانش و فهم ما را در ارتباط با روش ها و شگردهای سدسازی و سازه معماری موجود در این سد به عنوان یکی از بی همتاترین سازه های آبی هخامنشی افزایش خواهد داد و جای آن را در هنر معماری و مهندسی سازه های هخامنشی بازخواهد کرد.

این باستان شناس بابیان اینکه آنالیز و مطالعه دقیق هسته خاکی و پوسته لاشه سنگی سد و همچنین جزئیات سازه معماری آن ما را می تواند به تاریخ ساخت سد که یکی از اهداف کاوش است کمک کند، اضافه نمود: آگاهی از کارکرد سازه معماری که دارای خروجی های چندگانه آب بوده از دیگر اهداف کاوش است.

کریمی بابیان این نکته که تعداد زیادی بلوک های سنگی مربوط به سازه خروجی آب پیرامون سد پراکنده شده اضافه نمود: چنانچه ما بتوانیم در این کاوش نقشه و پلان ساختار معماری سد را بازسازی کنیم، در مرحله ساماندهی و بازسازی سد می توان بلوک های پراکنده شده را در جای اصلی سازه قرارداد و ساختار تخریب شده را ساماندهی و بازسازی کرد.

او توضیح داد: در چند روز نخست کاوش تعداد کمی تکه های سفال در لایه های سطحی محدوده کاوش به دست آمد که با توجه به تک دوره بودن این اثر ما امیدواریم سفال های بیشتری به دست آید تا شناخت و دانش بهتری از سفال های هخامنشی به دست آوریم.

سرپرست هیئت باستان شناسی با اشاره به این که کنترل سیلاب های فصلی، ذخیره سازی آب در ماه های بارندگی و توزیع آن با استفاده از شبکه های آب رسانی در مناطق پایین دست از مهم ترین دلایل ساخت سد بستان خانی است، گفت: این سد به همراه دیگر سازه های آبی تاریخی شناسایی شده در ناحیه پاسارگاد و تخت جمشید از شاهکارهای مهندسی دوران هخامنشی با کارکرد آبادانی و سازندگی بخشی از قلمرو دنیا هخامنشی درزمینهٔ مدیریت منابع آب به شمار می آید و آن چنان بادانش، سنجش و بادوام ساخته شده که پس از گذشت 25 سده هنوز سدهای خاکی با الگوی مهندسی هخامنشی ساخته می گردد.