پروین و جایگاه زن در ادب فارسی - وبلاگ ساعت دیواری

به گزارش وبلاگ ساعت دیواری، سرویس ادبیات خبرنگاران - رویا فاضلی مهربانی، پژوهشگر ادبی: پروین، شاعر پرآوازه ادب فارسی، شاعری که یکتا دختر و دردانه پدر بود و با حمایت های همین پدر تبدیل به دردانه شعر و ادب فارسی گشت. همان اختری که خوشه های کلام دلنشین اش چرخ شعر و ادب را رخشنده ساخت. اینکه خاک سیهش بالین است/ اختر چرخ ادب پروین است. خالق مست و هشیار در زمستان سالی متولد شد که چندی پیش از او شاعر نام آور دیگر یعنی شهریار ایران زمین چشم به دنیا گشوده بود و چه مبارک زمستانی بود این زمستان و چه حسن اتفاقی که هر دوی این شاعران از دیار آذربایجان بوده اند.

اگر در اوان کودکی تصور اینکه روزی محمدحسین بهجت تبریزی تبدیل به شاعری بزرگ و سرشناس خواهد شد، دور و سخت به نظر می رسید، این تصور در خصوص پروین تقریبا غیر ممکن بود چراکه جامعه مردسالار آن روزگار مجالی برای این تصورات باقی نمی گذاشت.

همان طور که قبل از پروین نیز هر چند زنان دیگری، پا بر این عرصه گذاشته بودند، اما نتواسته بودند آن گونه که باید موفقیت چندانی در این زمینه به دست آورند. اما این خیال غیرممکن در خصوص پروین ممکن شد و این تصور دور از فکر به واقعیت تبدیل گشت و در کمال ناباوری پروین، شاعر بزرگ زن روزگار خود شد.

با کمی تأمل در زندگی و احوالات پروین می توان عواملی را که از پروین، پروین ساخت، شناخت. یک عامل مهم را باید در رفتار پدر پروین نسبت به او دانست. ارزش و احترامی که پدر نسبت به دختر داشت و تشویق ها و حمایت های بی دریغش از او عامل اولیه و اصلی موفقیت پروین بود. چراکه شرط دیگرباوری در خودباوری است و این پدر بود که بذر خودباوری را در وجود دخترش کاشت.

اما عامل بعدی کسی بود که این بذر را پرورش داد و به درختی پربار تبدیل کرد و او کسی نبود جز خود پروین. استعداد و ذوق شاعری پروین به همراه کوشش های او در این زمینه باعث دستیابی او به این درجه از معروفیت و محبوبیت گشت. این سنت شکنی پروین مدیون قدرت کلام اوست؛ قدرتی که در مصاف با تفکر مردسالاری آن روزگار پیروز میدان گشت.

شاید آنچه بیش از همه منجر به معروفیت اشعار او گشت، جرأت و شجاعتی بود که وی در اشعارش در مقابل نابسامانی های اخلاقی و اجتماعی جامعه از خود نشان داد؛ حتی می توان گفت این شهامت و شجاعت در نقدهای او فراتر از شجاعت مردانه مردان شاعر روزگار وی بود. در حقیقت پروین نه با احساسات زنانه خود، بلکه با نگاه نقادانه به دور از احساسات جنس خود، شعر می سرود که حاصل آن کلام قدرتمند و پرهیبتی بود که بر صفحه اذهان عام و خاص حک می شد. بنابراین نمی شد که این کلام را نادیده گرفت حتی با وجود اینکه خالق آن یک زن بود.

نگاه پروین به جامعه و انعکاس آن در اشعار وی، باعث دگرگونی نگاه جامعه به جایگاه و مقام زن شد. اینکه زن نیز می تواند هم پایه مردان و حتی فراتر از آنان در زمینه های مختلف و به خصوص در زمینه شعر و ادب به جایگاه والایی دست پیدا کند. در واقع این نگاه تازه، بستری را برای حضور و ظهور زنان شاعر دیگر در سال های بعد فراهم کرد؛ تا جایی که شاعری چون فروغ فرخزاد، زن را موضوع اصلی شعر خود قرار می دهد و از احساسات و عواطف نوع خود سخن می گوید و موجودیت زن را بیش از پیش مورد توجه قرار می دهد.